Burak ÇOLAK, İK Uzmanı, Kasım 2021
Global dünyaya geçiş ile birlikte İnsan Kaynaklarında (İK) yetkinlik kavramı giderek önemli bir nokta haline gelmiştir. İş analizine dayalı olarak yetkinlik analizinin de birlikte ele alındığı analizlere geçiş yapılmıştır. Ülkemizde de yetkinlik kavramı önem kazandıkça işletmeler yetkinliğe dayalı insan kaynakları sistemine geçiş sağlamışlardır. Bu şekilde şirket amaç ve hedefleri doğrultusunda ihtiyaç duyduğu yetkinlik ve davranışları belirleyerek ihtiyacı olan insan kaynağına hızlı bir şekilde ulaşması ile hedeflerine ve amaçlarına daha hızlı ele geçirdikleri görülmüş ve bu kavram giderek önemini arttırmıştır.
Yetkinlik modelleme dediğimiz kavram diğer bir deyişle yetkinlik modeli bir işin etkili ve başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli olan beceriler, bilgiler ve davranışsal gereksinimlerin ortaya konulmasını sağlayan bir kılavuzdur. İnsan Kaynakları tarafından geliştirilen bir doküman olarak kullanılmaktadır. Yetkinlik modelleme şirketler için bir yol göstericidir. Şirketlerin başarısı için davranışsal özelliklerin gözlemlenmesi ve ölçülmesi ile şirkete katma değer sağlama amacı ile çalışanlara farkındalık oluşturma ve güçlü gelişim alanlarını belirleme konusunda desek olmaktadır.
Yetkinlik modelleme birçok alanda kullanılmaktadır. Ancak aslında bir şirketin olmazsa olmaz yapı taşlarından biridir. Şirketler kısa vadede ihtiyaç duymasa bile uzun vadede fark yaratacak bir durum olarak karşılarına çıkmaktadır. Yetkinlik modelleme insan kaynakları süreçlerinde önemli rol oynamaktadır. Çıktıları birçok nokta da işletmenin girdileri olarak kullanılmaktadır ve birçok süreçte yol gösterici olur. Stratejik İnsan Kaynaklarına geçişte kurumların ilk önce oluşturmaları gereken nokta olarak gösterilmektedir.
Yetkinlik Modellemenin Başlıca Soruları Nelerdir?
· Yetkinlik benim için nedir?
· Yetenekleri nasıl çekeceğim?
· Vizyonum nedir?
· Misyonum nedir?
· Gitmek istediğim nokta nedir?
· Neye ulaşmak istiyorum?
Bu sorulara verilen cevaplar doğrultusunda ve yapılan analizler ile birlikte bir yetkinlik havuzu oluşturulur. Oluşturulan bu havuz tamamen şirket özelinde ihtiyaç duyulan noktalara göre hazırlanmalıdır. Bu şekilde şirket genelinde ihtiyaç duyulan temel yetkinlik için davranış göstergeleri belirlenmiş olur. Bu yetkinlikler genelde tüm personelde olması istenir ki tüm şirket genelinde hedef ve amaçlar ortak olduğu için. Ayrıca her bir yetkinliğin seviyelere ayrılarak tanımlanması da önemli bir nokta bunun için her bir yetkinliğin derecelendirilerek ağırlıklandırılması yapılmalıdır.
Örneğin: Yenilikçi Olmak yetkinliği seviyeleri aşağıdaki gibi olabilir;
1. Seviye : Mevcut sorunların çözümlerine odaklanmaz, çözüm için çaba sarf etmez.
2. Seviye : Kendi alanı ile ilgili farklı noktaların hatırlatılması ile harekete geçer ve önceliklerini belirleyip söylenmesi gereklidir.
3. Seviye : İşlerin yapılması için kendisi gerekli olan araştırmaları yapar.
4. Seviye: Çalışma alanındaki sorunlara çözüm üretmek için aktif olarak araştırma yapar yenilik önerilerini yöneticisine bildirir.
5. Yapılan işi sorgular her zaman daha yenilikçi fikirler ile işi kolaylaştırır. Sürekli verileri analiz ederek zaman faydası yaratmaya çalışır.
YETKİNLİK MODELLEME FAYDALARI
· Yetkinlik yönetimi, çalışanın mevcut rolünde başarılı olması için bir yol haritası görevi görür ve çalışanın uygulaması halinde hızlı bir başarı göstergesi sağlamasına neden olur.
· Bir iş için gerekli görülen becerilerin kolay tanımlanması ve gözlemlenmesine olanak sağlar bu sayede insan kaynakları tarafından, daha iyi adaylara ulaşabilmeyi sağlar.
· Çalışanların işe alınması ve eğitim konusunda daha kolaylaştırıcı rol oynar çünkü iş parametreleri çok daha net ve tanımlanmış talimatlara dayandırılır. Bu talimatları alan çalışanlar da pozisyonlarında ve çalışma rollerinde çok daha başarılı olur.
· Yetkinlik bazlı modelleme ile oluşan boşluklar eğitimle kapatılacağı gibi bu eğitimler iş esnasında yapılacak olan hataları da minimize etmekte faydalı olacaktır.
· Çalışanların böyle bir sistemde değerlendirileceklerini bilmeleri kurumsallık bakış açılarını güçlendirdiği gibi şirkette tutunma oranlarını da arttırmaktadır.
FAALİYETLERİMİZ
APA Danışmanlık olarak şirketlerimizin yetkinlik modelleme aşamasında öncelikle vizyon ve misyonu var ise analiz etmek, yok ise yönetim ve çalışanların görüşlerinin alınması ile vizyon ve misyonların oluşturulmasını sağlamak. Sonrasında şirketin organizasyon yapısının analizi ve görev tanımlarının incelenmesi süreçleri ile devam etmektedir. Şirketlerde bunların bulunmaması halinde ise süreçler APA Danışmanlık tarafından oluşturularak analizlere geçilmektedir. Analizlerden çıkan bulgular ile her bir iş ve görev tanımı detaylı olarak incelenerek iş aileleri belirlenir daha sonra birebir mülakatlar ve çevrimiçi anketler ile iş kanıtları belirlenmesi ve tasarlanması sağlanır. Son olarak yetkinlik setleri yetkinliklere göre belirlenir(Temel, Fonksiyonel, Yönetsel). Her bir seviye için davranış göstergeleri belirlendikten sonra üst yönetimin beklentisi dinlenir ve model taslak olarak yönetim ile nihai haline getirilir.
